Tarim Haberleri - Son Dakika Tarim Haber Güncel Gelişmeler

Türkiye, tarımsal hasılada Avrupa'da lider

COVID-19 salgını ve savaşlar, dünyada gıda güvenliğini daha da artırdı. Bu kapsama tarım, Türkiye ekonomisinin önemli sektörleri arasında yer alırken, ülkede 206 çeşit mahsul üretiliyor. Türkiye, bu ürünlerin çoğunda kendine yeter konumda bulunuyor. Türkiye, tarım sektörünün hemen her kolunda dünya listelerinde öne çıkıyor. Ülke, dünyada sebze ve meyve üretiminde 4, bitkisel üretimde de 11. sırada dikkati çekiyor. Tarım sektörü, ülkenin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'sının (GSYH) yaklaşık yüzde 7'sini oluşturuyor ve iş gücünün yaklaşık yüzde 20'sine istihdam sağlıyor. Ülke, çiğ süt üretiminde de dünyada 9, Avrupa'da üçüncü sırada konumlanıyor. Sığır eti üretiminde dünyada 7, Avrupa'da birinci olan Türkiye, tavuk eti üretiminde dünyada 9, Avrupa'da da ikinci sırada bulunuyor. Türkiye, yumurta üretiminde dünyada 10, Avrupa'da ikinci sırada yer alırken, bal üretiminde dünyada ikinci, Avrupa'da da ilk sırada dikkati çekiyor. Ülke, su ürünleri yetiştiriciliğinde de dünyada 16, Avrupa'da da ikinci sırada konumlanıyor. Türkiye'de 2002'de 25 milyar dolar olan tarımsal hasıla, 2024 yılında 74 milyar dolara yükseldi. Tarım sektörü ihracatı da aynı dönemde 3,8 milyar dolardan 32,6 milyar dolara çıktı. Türkiye tarımsal hasılada dünyanın önde gelen ülkelerini izledi Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile Dünya Bankası, ülkelerin tarımsal hasıla verilerini güncel olarak 2023 yılına kadar hesapladı. Türkiye tarımsal hasılada dünyanın önde gelen ülkelerini izliyor. Buna göre, dünyada 2013'te tarımsal hasılada 855,9 milyar dolarla ilk sırada Çin yer almış, sıralamada 318,4 milyar dolarla Hindistan ikinci ve 222,5 milyar dolarla ABD üçüncü olmuştu. Türkiye de söz konusu yılda 63,9 milyar dolarla dünyada 8. sırada yer bulmuştu. Çin, 2018'de 978,6 milyar dolarlık tarımsal hasılayla yine ilk sırada konumlanmış, bu ülkeyi 433,3 milyar dolarla Hindistan ve 185,6 milyar dolarla ABD takip etmişti. Türkiye de bu dönemde 45,1 milyar dolarla 10. sırada yer almıştı. Türkiye, 2023 yılı verilerine göre de 68,9 milyar dolarlık tarımsal hasılasıyla dünyada 8. sıraya yükseldi. Listede, ilk sırada 1 trilyon 267 milyar dolarla Çin, ikinci sırada 570,7 milyar dolarla Hindistan ve üçüncü sırada 222,2 milyar dolarla ABD bulunuyor. 2023 yılı sıralaması ABD'nin tarımsal hasılaya ilişkin tahmin verisine göre yapıldı. Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında üst sıralarda Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında da son yıllarda ilk sıralarda dikkati çekti. Rusya, 2013'te tarımsal hasılada 68,6 milyar dolarla ilk, Türkiye, 63,9 milyar dolarla ikinci ve İtalya 44,3 milyar dolarla üçüncü sırada yer almıştı. Rusya 2018'de de 56,2 milyar dolarla ilk sırada bulunurken, bu ülkeyi 45,1 milyar dolarla Türkiye ve 42,5 milyar dolarla Fransa izlemişti. Türkiye, 2023 verilerine göre de Avrupa'da tarımsal hasılada birinci sıraya yükseldi. Türkiye'yi, 67,7 milyar dolarla Rusya ve 53,1 milyar dolarla Fransa takip etti.

Çiftçilere 2,2 milyar lira destek ödemesi yapılacak

Bakan İbrahim Yumaklı, sosyal medya hesabından tarımsal destekleme ödemelerine ilişkin paylaşımda bulundu. Üretime değer verip çiftçileri desteklediklerini belirten Yumaklı, "2 milyar 164 milyon 322 bin lira tarımsal destekleme ödemesini çiftçilerimizin hesaplarına aktarıyoruz. Hayırlı ve bereketli olsun." ifadesini kullandı. Paylaşımda yer alan bilgiye göre, söz konusu destek tutarları, hububat için 1 milyar 997 milyon 350 bin lira, lisanslı depoculuk için 94 milyon 29 bin lira, kırsal kalkınma yatırımları için de 72 milyon 943 bin lira olarak belirlendi. Hububat desteği, Aksaray, Eskişehir, Bursa, Muş, Ağrı, Denizli, Manisa, Mersin, Giresun, Kastamonu, Bingöl, Trabzon ve Isparta illerinde buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ürünleri için ödenecek.

Tarımsal girdi fiyat endeksi arttı

Türkiye İstatistik Kurumu, geçen yılın kasım ayına ilişkin Tarım-GFE verilerini açıkladı. Buna göre, endeks Kasım 2024'te bir önceki aya kıyasla yüzde 1,41, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 29,72, Kasım 2023'e kıyasla yüzde 32,92 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 41,64 yükseldi. Ana gruplarda bir önceki aya göre, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 1,43, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 1,25 artış kaydedildi. Kasım 2023'e göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 31,52, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 41,65 artış gerçekleşti. Alt gruplar Yıllık Tarım-GFE'ye göre 4 alt grup daha düşük, 7 alt grup daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık artışın az olduğu alt gruplar yüzde 17,85 ile gübre ve toprak geliştiriciler, yüzde 19,27 ile enerji ve yağlayıcılar oldu. Kasım 2023'e göre yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise yüzde 61,87 ile diğer mal ve hizmetler, yüzde 53,35 ile tohum ve dikim materyali olarak tespit edildi. Aylık Tarım-GFE'ye göre 8 alt grupta daha düşük, 3 alt grupta daha yüksek değişim görüldü. Kasım 2024'te bir önceki aya göre düşüş yaşanan alt gruplar yüzde 0,33 ile diğer mal ve hizmetler, yüzde 0,26 ile veteriner harcamaları oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla yüzde 2,36 ile hayvan yemi ve yüzde 2,29 ile gübre ve toprak geliştiriciler olarak hesaplandı

Tarım sektöründen yeni ihracat rekoru

Türkiye ihracatında tarım ürünlerine dünyanın dört bir yanından rekor talep geliyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, tarım sektörü 2024'te 36,2 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek yıllık ihracatını gerçekleştirdi. Dış satım 2023'e göre yüzde 3,3 artarken, tarım sektörünün Türkiye'nin gerçekleştirdiği toplam ihracat içerisindeki payı yüzde 16 oldu. Bu alanda faaliyet gösteren 10 sektörden ikisi tüm zamanların en yüksek yıllık ihracatını gerçekleştirdi. Buna göre, geçen yıl meyve sebze mamulleri 2,7 milyar dolarlık, kuru meyve ve mamulleri 1,9 milyar dolarlık dış satım yaptı. Geçen yıl meyve sebze mamullerinde yüzde 1,2, kuru meyve ve mamullerinde yüzde 0,8 ihracat artışı kaydedildi. Rekor kıran sektörlerde ABD ve Almanya öne çıktı Rekor kıran sektörlerin en fazla ihracat yaptığı ülkelere bakıldığında, ABD ve Almanya öne çıktı. Kuru meyve ve mamulleri sektöründe Almanya'ya 247,3 milyon dolarlık, meyve sebze mamullerinde ABD'ye 429,4 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. İller bazında bakıldığında İstanbul'dan meyve sebze mamulleri sektöründe 637 milyon dolarlık, İzmir'den kuru meyve ve mamulleri sektöründe 481,6 milyon dolarlık ihracat yapıldı. "Türkiye, güvenilir ve sürdürülebilir bir tedarikçi olma potansiyeliyle dikkati çekiyor" İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu, dünya genelinde iklim değişikliği ve gıda güvenliği sorunlarının ülkeleri daha korumacı politikalara yönlendirirken, Türkiye'nin güvenilir ve sürdürülebilir bir tedarikçi olma potansiyeliyle dikkati çektiğini ifade etti. Küresel ölçekte artan gıda güvenliği ihtiyacının artık güvenilir ve sürdürülebilir tedarikçilerin önemini ön plana çıkardığını aktaran Mutlu, şöyle devam etti: "Sahip olduğumuz yüksek teknolojili fabrikalar ve müşteri talebine göre 'terzi usulü' üretim yapma potansiyeli, Türkiye'yi dünya pazarlarında önemli bir konuma taşımaktadır. Bu özellikler, Türkiye'nin yalnızca ucuz bir tedarikçi değil, aynı zamanda güvenilir ve sürdürülebilir bir iş ortağı olma yolunda önemli adımlar atmasını sağlamaktadır. Ayrıca tarımsal ürünlerin menşei ülkelerinde işlenip nihai ürün haline getirilmesi hem raf ömrü hem de maliyetler açısından daha da önem kazanacaktır. Ülkemiz, sahip olduğu modern fabrikalar ve güçlü üretim kapasiteleriyle tarımsal ürünleri işleyip nihai ürün haline getirme konusunda öne çıkmakta ve bu alandaki talepleri karşılamaya yönelik önemli bir yetkinlik sunmaktadır." Gelecek yıllarda Türkiye'nin tarım ihracatında 40 milyar dolar seviyesine ulaşmasının hedeflendiğini vurgulayan Mutlu, bu hedefe ulaşmak için sektörde sürdürülebilir büyüme sağlanması, iklim dostu tarım politikalarının benimsenmesi ve çevre dostu üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılmasının kritik önemde olduğunu söyledi. Mutlu, "Türkiye" markasının güçlendirilmesinin de bu süreçte önemli bir adım olacağına işaret ederek, "Kendi markalarıyla dünya market raflarında yer almak Türkiye'nin küresel alandaki etkisini artıracaktır. Ayrıca ihracatın artması, tarımsal üretimin güçlenmesini ve çiftçinin refahını sağlayarak iç piyasada fiyat istikrarını destekleyecektir." dedi. "Türkiye, stratejik bölgelerde varlığını güçlendirmeyi hedefliyor" Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Uzak Doğu gibi stratejik bölgelerde varlığını güçlendirmeyi hedeflediğini vurgulayan Mutlu, AB pazarının Türkiye'nin tarım ürünleri ihracatındaki pazar büyüklüğü ve lojistik avantajı dolayısıyla önemini koruduğunu belirtti. Mutlu, son yıllarda AB ile ticari ilişkileri güçlendirmek adına önemli çalışmalar yürütüldüğünü ifade etti. Gümrük Birliğinin kapsamını genişletme çalışmalarının Türk ürünlerinin AB pazarında daha fazla yer almasını sağladığını dile getiren Mutlu, şunları kaydetti: "Ticari ilişkilerin geliştirilmesiyle 2024'te ısıl işlem görmüş kanatlı eti ihracatının AB ülkelerine ihracatı mümkün kılındı. Ayrıca tarım ürünlerinde kalite ve standartların yükseltilmesi ve Yeşil Mutabakata uyumun sağlanması için sürdürülen çalışmalar AB pazarındaki konumumuzu güçlendirecektir. Orta Doğu'da Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler, Türk tarım ürünlerine yoğun talep göstermekte. Kuzey Afrika'da Cezayir, Fas ve Mısır gibi ülkelerle güçlü ticaret ilişkileri sürdürülürken, diğer Afrika ülkelerine yönelik işbirlikleri de artırılabilir. Uzak Doğu, özellikle Çin ve Japonya gibi ülkeler, taze meyve, sebze ve kuruyemiş gibi ürünlere ilgi göstermekte olup, bu pazarlarda daha güçlü bir varlık oluşturmak Türkiye'nin hedefleri arasındadır. Serbest ticaret anlaşmalarının arttırılması ve müzakerelerde stratejik ürünlerimizin ön plana çıkarılması hedef pazarlarda büyüme sağlamamız için önem arz etmektedir. TİM ve ihracatçı birlikler, bu stratejik bölgelerde Türk ürünlerinin görünürlüğünü artırmak için kapsamlı tanıtım faaliyetlerini sürdürmektedir."

Üreticilere 527 milyon liralık hibe ödemesi bugün yapılacak

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, konuya ilişkin sosyal medya hesabından paylaşımda bulundu. Söz konusu program kapsamında ilk hibe ödemesini bugün itibarıyla üreticilerin hesaplarına aktaracaklarını belirten Yumaklı, şunları kaydetti: "Gıda işleme ve pazarlama sektörüne yönelik onaylanan 105 projeye toplam 527,1 milyon lira hibe desteği girişimcilerimize hayırlı, uğurlu olsun. Ülkemize yeni tesisler kazandırmaya, istihdama katkı sunmaya ve kırsalı yerinde kalkındırmaya devam edeceğiz."

Tarım ÜFE kasımda arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), kasım ayına ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE) verilerini açıkladı. Buna göre Tarım-ÜFE'de kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 8,88, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 37,55, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 46,91 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 48,83 artış gerçekleşti. Sektörlerde bir önceki aya göre, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 9,35, ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 1,59 ve balık ve diğer balıkçılık ürünleri; su ürünleri; balıkçılık için destekleyici hizmetlerde yüzde 1,70 artış görüldü. Ana gruplarda bir önceki aya göre, tek yıllık (uzun ömürlü olmayan) bitkisel ürünlerde yüzde 19,49, çok yıllık (uzun ömürlü) bitkisel ürünlerde yüzde 4,91 ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 2,93 artış gerçekleşti. Yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 263,86 artış ile turunçgiller, aylık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 43,95 artış ile sebze ve kavun-karpuz, kök ve yumrular oldu.

Tarımsal destekleme ödemeleri hesaplara aktarılıyor

Bakan Yumaklı sosyal medya hesabından konuya ilişkin yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi: “1 milyar 35 milyon 982 bin liralık tarımsal destekleme ödemesini çiftçilerimizin hesaplarına bugün aktarıyoruz. Hayırlı ve bereketli olsun." Destekleme ödemesi ilişkin detaylar ise şöyle: Bitkisel Ürün Sigortası desteği kapsamında 960 milyon lira, Kırsal Kalkınma Yatırım desteği kapsamında 74 milyon 715 bin 893 lira, Mazot ve Gübre desteği kapsamında 777 bin 555 lira, Fındık Alan Bazlı Gelir desteği kapsamında 488 bin 552 lira, Toplamda 4 kalemde 1 milyar 35 milyon 982 bin lira çiftçilerin hesaplarına aktarılacak.

Tarım işçisi kadınlar "tarih işçisi" oldu

Ergani ilçesinde 1964'te başlatılan ve günümüze kadar aralıklarla devam eden Çayönü Tepesi'ndeki arkeolojik kazı çalışmaları devam ediyor. Dünya uygarlık tarihine ışık tutan, göçebelikten yerleşik yaşama, avcılık ve toplayıcılıktan üreticiliğe geçilip tarıma ilk başlanılan yerler arasında bulunan alanda, tarihi eserlerin gün yüzüne çıkarılması için çalışma yürütülüyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığında yapılan kazı çalışmalarında, 34 işçi ve 14 arkeolog çalışıyor. Kazıda, işçilerden 30'u, arkeologlardan da 10'u kadınlardan oluşuyor."Kazı çalışmasına hemen adapte oldular" Doç. Dr. Sarıaltun, AA muhabirine, Çayönü Tepesi'ndeki kazıların çok fazla veriye ulaşılması bakımından bilim dünyası açısından önemli olduğunu söyledi. Çayönü'ndeki kazı çalışmalarının kadın olan Prof. Dr. Halet Çambel tarafından başlatıldığını anımsatan Sarıaltun, Çambel'in sadece kazı çalışmaları yürütmediğini aynı zamanda yerelin kalkınmasıyla ilgili birçok yenilik ortaya koyduğunu belirtti. Çambel'in bu çalışmalarını devam ettirmek istediğini anlatan Sarıaltun, 2024 yılı kazı çalışmalarına kadınların fazla olduğu işçilerle başladıklarını kaydetti. Kazıda işçi olarak çalışan kadınların daha önce tarımla ilgilendiğini ve bazı dönemlerde mevsimlik işçi olarak çalıştığını ifade eden Sarıaltun, "Genelde en yakın köylerle çalışıyorduk ve bunlar erkek işçilerden oluşuyordu. Kadınlar yoğun değildi. Bu yıl ise kadınlarla çalışmak istememizin sebebi 1964'e dayanıyor, çünkü bir kadın eliyle çalışmalara başlanan bu yerin kadın eliyle devam edilmesinin daha anlamlı olacağını düşünüyoruz. Kadın tarım işçisi olmalarından dolayı toprağa ve araziye çok uygunlar. Çapa yapmayı zaten biliyorlar ve bu nedenle bir eğitim vermemize gerek kalmadı, kazı çalışmasına hemen adapte oldular" diye konuştu. "Çok küçük boyuttaki boncukları dahi elek yapmadan toprağı kazarken buluyorlar" Yerel kalkınmaya önem verdiklerini dile getiren Sarıaltun, kadınların bu sayede aile ekonomilerine katkı sağladığını anlattı. Sarıaltun, şöyle devam etti: "Kadınlara imkanlarımız doğrultusunda burada alan açmaya çalıştık. Bu kadınların özellikle aile bireyleriyle aynı alanda çalışmasını önemsedik. Kadınların kültürel miras bilincini artırıyoruz. Bulundukları sahada arkeoloji ile ilgili bilgi birikimi oluşuyor. Dolayısıyla doğal olarak hanelerinde, çevrelerinde başta çocuklar olmak üzere herkese kültürel miras ile ilgili bilgi aktarımı yapıyor. Bu da kültürel mirasın korunması açısından dolaylı etki ediyor. Evlerinde pirinç taşını ayıklayan kadınlar burada toprağın içindeki en küçük buluntuyu dahi bulabiliyor. Bu sene boncuk buluntularımızın artmasının sebebi bu kadınlar. 4-5 milimlik çok küçük boyuttaki boncukları dahi elek yapmadan toprağı kazarken buluyorlar. Kadınlar evde pirincin taşını ayıklarken, çapa yaparken deneyimliler ve bunu da arkeolojiye uyarladılar." "Tarım işçisiydik şimdi tarih işçisi olduk" Çalışmalarda yer alan 4 çocuk annesi Kadriye Alaca (37) da daha önce mevsimlik tarım işçisi olarak farklı illere çalışmaya gittiklerini söyledi. Kazı çalışmaları sayesinde evlerine yakın bir yerde çalışma imkanı bulduklarını belirten Alaca, "Sabah geliyoruz, öğleden sonra da eve gidiyoruz, yemeğimizi yapıyoruz, çocuklarımıza bakıyoruz, ev işlerimizi yapıyoruz. Sabah tekrar heyecanla buraya geliyoruz. İşimizi çok seviyoruz. Dışarıya gitmek, yolculuk yapmak çok zordu. Biz kadınlar topraktan çok iyi anlıyoruz. Kazdığımızda bir şey çıkınca çok mutlu oluyoruz. Tarım işçisiydik şimdi tarih işçisi olduk. 3 aydır bu işi yapıyoruz ve zor bir iş değil." ifadelerini kullandı. "Toprağı iğne oyası işler gibi işliyoruz" 4 çocuk annesi Aysel Gezer (46) ise mevsimlik işçi olarak çalıştığı dönemde çok zorlandığını kaydetti. Evlerine yakın bir yerde ve tarihi bir alanda çalışmanın kendilerini mutlu ettiğini anlatan Gezer, "Biz toprağı iğne oyası işler gibi işliyoruz. Herhangi bir tarihi eser, taştan kolye, küpe, toka bulunca hocalarımıza veriyoruz. Onlar da çok mutlu oluyor, biz de çok mutlu oluyoruz. O mutluluk bize yeter. Aynı oya işler gibi ince iş, elimizden geleni yapıyoruz." ifadelerini kullandı.

Tarım sektörü ihracatta rekor kırdı

Türkiye ihracatında tarım ürünlerine dünyanın dört bir yanından rekor talep geliyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, tarım sektörü, 26,1 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek ocak-eylül ihracatına imza attı. Dış satım geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,8 artarken, tarım sektörünün Türkiye'nin gerçekleştirdiği toplam ihracatı içerisindeki payı yüzde 15,7 oldu. Bu alanda faaliyet gösteren 10 sektörden 3 tanesi tüm zamanların en yüksek ocak-eylül ihracatını gerçekleştirdi. Buna göre, yılın 9 ayında yaş meyve ve sebze sektörü 2,4 milyar dolarlık, meyve sebze mamulleri yaklaşık 2 milyar dolarlık, kuru meyve ve mamulleri 1,2 milyar dolarlık dış satım gerçekleştirdi. Rekor kıran sektörlerde ABD, Almanya ve Rusya Federasyonu öne çıktı Rekor kıran sektörlerin en fazla ihracat yaptıkları ülkelere bakıldığında, Rusya Federasyonu, ABD ile Almanya öne çıktı. Yaş meyve ve sebze Rusya Federasyonu'na 583 milyon dolar, meyve sebze mamulleri ABD'ye 312,3 milyon dolar, kuru meyve ve mamulleri Almanya'ya 160,5 milyon dolar tutarında dış satım gerçekleştirdi. İller bazında bakıldığında yaş meyve ve sebze sektörü Mersin'den 551,1 milyon dolarlık, meyve sebze mamulleri İstanbul'dan 550,6 milyon dolarlık, kuru meyve mamulleri sektörü İzmir'den 411,3 milyon dolarlık dış satım gerçekleştirdi. TİM verilerine göre, bu yılın ve geçen yılın ocak-eylül döneminde tarım ve tarıma bağlı sektörlerin ihracat verileri şöyle: 1 OCAK - 30 EYLÜL SEKTÖRLER 2023 2024 Değişim ('24/'23) Pay(24) (%) I. TARIM 25.199.598 26.147.137 3,8 15,7 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 16.677.477 17.515.791 5,0 10,5 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 8.858.004 8.719.638 -1,6 5,2 Yaş Meyve ve Sebze 2.294.202 2.405.501 4,9 1,4 Meyve Sebze Mamulleri 1.698.527 1.967.581 15,8 1,2 Kuru Meyve ve Mamulleri 1.074.169 1.249.168 16,3 0,8 Fındık ve Mamulleri 1.207.299 1.740.893 44,2 1,0 Zeytin ve Zeytinyağı 727.638 607.714 -16,5 0,4 Tütün 711.290 719.694 1,2 0,4 Süs Bitkileri ve Mamulleri 106.348 105.601 -0,7 0,1 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 2.581.294 2.802.740 8,6 1,7 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 2.581.294 2.802.740 8,6 1,7 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 5.940.827 5.828.607 -1,9 3,5 Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri 5.940.827 5.828.607 -1,9 3,5