İrlanda'da seçmenler, Başbakan Simon Harris'in koalisyon hükümetini görev süresinin dolmasından önce feshetmesiyle yarın erken genel seçimler için sandık başına gidiyor.
İrlanda Cumhurbaşkanı Michael Higgins'in, 8 Kasım'da Başbakan Harris'le görüşmesinin ardından parlamentonun alt kanadı Dail'i fesheden kararı imzalamasıyla 29 Kasım'da erken genel seçimlerin yapılacağı ilan edildi. Ülkede genel seçimler genellikle 5 yılda bir yapılıyor.
Başbakan Harris, erken seçim duyurusunda, ortağı olduğu mevcut koalisyon hükümetinin yaklaşık 4,5 yıldır ülkedeki birçok sorunun çözümü için önemli adımlar attığını belirterek, artık İrlanda halkından yeni bir yetki istemenin zamanı geldiğini kaydetti.
Merkez sağ Fine Gael Partisinin lideri Harris'in erken seçim kararının arkasında, partisinin son anketlerdeki yükselişi ve rakibi Sinn Fein'in popülaritesindeki düşüşün etkili olduğu değerlendiriliyor. Sinn Fein, 2020 genel seçimlerinde parlamentoda 37 sandalye kazanarak önemli başarı elde etmişti.
Ülkedeki sol milliyetçi parti Sinn Fein'in popülaritesindeki düşüş, göçmen politikalarındaki belirsizlik ve partiyi etkileyen skandallarla ilişkilendiriliyor.
İrlanda Parlamentosunun yapısı
İrlanda Parlamentosu, iki kanatlı olup parlamentonun alt kanadı Dail ve üst kanadı Seanad'den oluşuyor.
Ülkedeki seçim komisyonu tarafından 2020'de tavsiye edilen değişikliklerin ardından Dail'deki sandalye sayısı 14 artırılarak 160'tan 174'e çıkarıldı. Buna paralel olarak seçim bölgelerinin sayısı da 39'dan 43'e yükseltildi. Her bir seçim bölgesi 3 ila 5 arasında sandalyeye sahip.
Seçmenler, yarın yerel saatle 07.00'de (TSİ 10.00) tercih sıralı oylama sistemiyle adayları birinci tercihten başlayarak sıralayacak ve oy verme işlemi yerel saatle 22.00'de (TSİ 01.00) son bulacak. Sandıkların kapanmasının ardından oylar seçim bölgesi sayım merkezlerine gönderilecek ve ertesi gün sayım işlemine başlanacak. Oyların sayımı birkaç gün sürebilirken, sonuçların hafta başına kadar açıklanması bekleniyor.
- Seçimlere hangi partiler katılıyor?
Yarın yapılacak seçimlere katılan en büyük 3 parti, Başbakan Harris'in liderliğindeki merkez sağ Fine Gael, İrlanda Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Savunma Bakanı Micheal Martin'in liderliğindeki merkez sağ Fianna Fail ve Mary Lou McDonald'ın liderliğindeki ana muhalefet partisi Sinn Fein olarak öne çıkıyor.
Yeşiller Partisi, bağımsız adaylar ve diğer 7 küçük parti de seçimde yarışacaklar arasında yer alıyor. Son anketlere göre, bağımsız adaylar yüzde 21 oy oranı ile dikkati çekerken, küçük partilerin hiçbiri yüzde 5'in üzerine çıkamıyor.
3 büyük partinin oy oranlarının birbirine çok yakın olduğunu tahminine yer veren anketler, seçim sonrasında koalisyon hükümetinin kaçınılmaz olacağını gösteriyor.
Martin ve Harris, temel politika farklılıkları nedeniyle olası koalisyonda Sinn Fein'i ortak olarak değerlendirmiyor. Martin, partisinin konuyla ilgili tutumunun "temel ilkeler" etrafındaki farklılıklara dayandığını savunuyor.
Seçim kampanyasının ana gündem maddeleri neler?
Ülkede seçim kampanyaları, konut krizi, artan kira fiyatları, hayat pahalılığı, ekonomik istikrar ve göçmen politikaları etrafında şekilleniyor.
Konut fiyatlarının 2015'ten bu yana yüzde 92 oranında arttığı İrlanda'da özellikle gençler yüksek kiralarla mücadele ediyor. Son anketlere göre, katılımcıların yüzde 61'i konut sorununu ülkenin en büyük iki sorunu arasında gösteriyor.
Göç ve iltica konusu da zaman zaman şiddet içeren protestolara yol açan kutuplaşma nedeniyle ülkedeki bir diğer sıcak gündem maddesini oluşturuyor. Son anketlere göre, katılımcıların yaklaşık üçte ikisi "daha sıkı sınır kontrolleri yapılmasını" destekliyor.
Seçim sonuçlarının önemi nedir?
İrlanda'da yarın yapılacak erken genel seçim, ekonomik zorluklar, göç ve konut krizi gibi halkın gündemindeki temel sorunlara çözüm arayışını belirlemede ilk adımı teşkil edecek. Seçim sonuçları, ülkede siyasi dengelerin nasıl şekilleneceğine dair kritik gösterge olacak.
Ülkede son genel seçimler 8 Şubat 2020'de düzenlenmiş, 27 Haziran 2020'de iki merkez sağ parti Fine Gael ve Fianna Fail ile Yeşiller'in oluşturduğu üçlü koalisyon hükümeti kurulmuştu. 2016'da yapılan seçimde de Fine Gael yüzde 25,5, Fianna Fail 24,3 ve Sinn Fein 13,8 oranında oy almıştı. Fine Gael, bağımsız milletvekillerinin desteği ve Fianna Fail'in örtülü onayıyla azınlık hükümeti kurmuştu.