Avrupa Birliği'nde (AB) iç sınır kontrollerinin kaldırılmasını amaçlayan Şengen Bölgesi'nde sınır kontrolleri yaygınlaşıyor.
Fransa, güvenlik tehditleri ve düzensiz göçle ilgili artan endişeleri gerekçe göstererek 1 Kasım'dan itibaren komşuları Belçika, Almanya, İtalya, Lüksemburg, İspanya ve İsviçre ile kara sınırlarında kontrollere başladı.
Nisan 2025’in sonuna kadar sürecek kontrollerle terörizm ve kaçakçılık faaliyetlerine karşı teyakkuzda olunması amaçlanıyor. Fransız hükümeti sınırı geçen her bireyin sistematik olarak kontrol edilmeyeceği konusunda güvence vermiş olsa da yolcuların kimlik belgelerini yanlarında bulundurmaları tavsiye edildi.
Yetkililer, Belçika, Lüksemburg, İspanya, İsviçre, Almanya ve İtalya'dan kara yoluyla Fransa topraklarına ulaşan yolcuları, sınır kontrollerinin uygulanmaya başlanacağı 1 Kasım’dan itibaren daha uzun gecikmeler yaşayabilecekleri konusunda uyardı.
Fransa'nın bu adımı, Almanya'nın tartışmalara yol açan sınır kontrollerini yeniden başlatma kararının ardından geldi.
Fransa ile benzer nedenlerden dolayı 16 Eylül itibarıyla sınırlarında geçici kontrolleri yeniden başlattığını duyuran Almanya, kara sınırları bulunan Avusturya, Polonya, Çekya, İsviçre, Fransa, Belçika, Hollanda, Danimarka ve Lüksemburg’u kapsayan kontrollerin 15 Mart 2025’e kadar süreceğini bildirdi.
Almanya'nın kararının ardından İtalya, Slovenya, Avusturya ve Danimarka da halihazırda uygulanmakta olan sınır kontrollerinin süresini uzatmaya karar verdi.
Sınır kontrollerini yeniden uygulamaya 2022'de başlayan Danimarka, Ağustos 2023'te ülkede Kur'an'ı Kerim yakma olaylarının artmasının ardından kontrolleri sıkılaştırdı. Tüm iç sınırlarında güvenliği artıran ülkenin Almanya kara sınırında ve Almanya ile feribot bağlantısı olan limanlar başta olmak üzere uyguladığı kontroller 11 Kasım'a kadar sürecek.
Norveç'in "kritik altyapıya yönelik artan tehdit ve ülkenin gaz ihracatını tehdit eden Rus istihbarat operasyonları" nedeniyle 12 Mayıs'tan bu yana devam eden sınır kontrolleri 11 Kasım'a kadar sürecek. Bir diğer İskandinav ülkesi İsveç'te de Danimarka ve Norveç ile aynı tarih aralıkları için uygulamaya konulan sınır kontrolleri sürüyor.
İtalya'da Giorgia Meloni liderliğindeki sağ koalisyon hükümeti, Ekim 2023'te Avrupa ve Orta Doğu'da yaşanan gelişmeler sebebiyle Slovenya ile kara sınır kapılarındaki kontrolleri yeniden uygulama kararı almıştı. Bu karar son olarak mayısta 6 aylığına uzatıldı.
İtalya'nın Slovenya ile başlattığı sınır kontrolü uygulamasının ardından Slovenya da aynı gün Hırvatistan ve Macaristan ile sınır kontrolüne başlamıştı. Slovenya söz konusu kararı ilk olarak 21 Aralık 2023'e, ardından 22 Haziran 2024'e kadar uzatmıştı. Hükümetin mayısta aldığı kararın ardından uygulanmakta olan kontrollerin 21 Aralık'a kadar uzatılmasına karar verildi.
Hollanda ise komşu ülkelerle geçici olarak sınır kontrolleri uygulayacağını duyuran son ülke oldu. Hükümetin aldığı karara göre kasım sonundan itibaren yalnızca Belçika ve Lüksemburg sınırları kontrollerden muaf tutulacak.
Sınır kontrolleri Şengen'in geleceğine tehdit mi?
Şengen bölgesindeki ülkeler arasında sınırların açık olması, 400 milyondan fazla insanın sınır kontrolünden geçmeden serbestçe seyahat etmesini sağlıyor.
Şengen Sınırları Kanunu uyarınca bu bölge içindeki ülkelerin kamu politikası veya iç güvenliğe yönelik bir tehdit durumunda istisnai olarak sınır kontrollerini yeniden uygulamaya koymalarına izin veriliyor.
Her geçen gün daha fazla AB ülkesince uygulanmaya başlanan sınır kontrolleri Şengen'in geleceği hakkında soru işaretleri oluştururken, uzmanlar ise "bireylerin ve malların serbest dolaşım ilkesini" olumsuz etkileyen bu durumun ekonomik ve siyasi yansımaları olacağı konusunda uyarıyor.
AB Komisyonu konuya ilişkin yaptığı açıklamalarda bu tür önlemlerin "son çare ve geçici olarak uygulanması gerektiğini" vurgulayarak, sınır kontrollerinin kalıcı olmasına karşı olduklarını belirtiyor.